Genç Fotoğrafsızlar ne düşünüyorlar?

Döneminin ünlü dergisi “Yön”ün, 23 Nisan 1965 tarihli sayısında Muzaffer Erdost’un, yukarıdaki başlığı taşıyan bir röportajı yayımlandı. Röportaj, Çorum’un Güney Köyü’nden Bahri Ergen’le yapılmıştı. Çorum’a yaya 3 saat çeken köyün yolu da vardı, araba da işliyordu. Okul yapılalı ise o zamanlar henüz üç yıl olmuştu.

Bahri 20 yaşındaydı. Çift sürmüş, mal gütmüş, Tokat’ta amelelik yapmıştı; ancak okuma yazma bilmiyordu. Evlerinde yüz numara (wc) var, masa-sandalye var, çatal-kaşık yoktu. Ağaç kaşık kullanıyorlarmış.

1960’lı yılları Türkiye için hep önemli bulmuşumdur. Kentleşmenin, dolayısıyla göçün, sanayileşmenin atağa kalktığı yıllardı. Savaş dönemlerinin toplumsal yaraları iyileşmeye yüz tutmuş, gelecekle ilgili ümitlerin yeniden yeşermeye başladığı süreçler yaşanıyordu.

İşte o dönemlerde Bahri ile yapılan bu röportaj, bana tiraji komik geldi ve arşivin tozlu raflarından alıp günümüz dünyasında bir kez daha okunur kılmak istedim:

ME: Atatürk kimdir?
BE: Atatürk… İşittiydim ya, hatırımdan çıkmış. Atatürk, Kemal Paşa.

Tamam, Kemal Paşa. Hiç duydun mu, ne yapmış Kemal Paşa?
Hatırlayamıyorum… Konuşmuşlardır yanımda ya…

Memleketi şimdi kim idare ediyor, biliyor musun?
İsmet idare ediyor.

Samimisin herhalde. Soyadı yok mu, senin soyadın gibi?
Vardır emme, bilemiyoruz.

Padişah Türkiye’de oturuyor mu?
Samsun’da oturuyor.

Kim söyledi Samsun’da oturduğunu?
Öyle duyduydum.

Var mı ki padişah?
Padişahsız Türkiye geçinebilir mi? Vardır padişah.

Ne yapar bu padişah?
Bilmiyorum ki.

Hangi millettensin?Arap mısın, Çin misin, Japon musun?
“Ben sünniyim.”

Demin Türkiye diye bir şey söyledin, o Türk kim?
O Türk bizik.

Türkiye Cumhuriyeti deyince aklına ne geliyor?
Türkiye Cumhuriyeti deyince, umumuzun hakkını korur, hakkını arar. Türkiye’nin başı demek, o demektir.

Dünya mı büyüktür, Türkiye mi büyüktür?
Türkiye büyüktür.

Türkler kaç kişi vardır tahmin ediyorsun?
Seksen milyon vardır.

Büyük Millet Meclisi diye bir şey işittin mi? Nedir bu Büyük Millet Meclisi?
Milletin büyük vazifesini müdafaa edene Büyük Millet Meclisi denir.

Türkiye’de kaç parti var?
Halk Partisi, Demirgırat Partisi, Millet Partisi. Başka parti de bilmiyorum.

İnkılap oldu diyorlar, nedir bu inkilap?
İnkılap ortalığın karışmasına mı delalet eder?

Türkiye’de yaptığımız bayramları say bakalım?
Kurban Bayramı yaparız, Ramazan Bayramı yaparız, Cumhuriyet Bayramı yaparız. On iki bayram emme gerisini bilemiyorum.

Türklerin dostları kimlerdir, düşmanları kimlerdir?
Dostu da vardır, düşmanı da vardır, emme bilemiyorum.

Türkler harp etse, kiminle harbeder. Hiç işitmedin mi büyüklerden?
Biz yetim olduğumuzdan öyle köy odalarında, gayfelerde büyüyemedik. Güzel güzel muamele dinleyemedik. Sefil büyüdük. Böyle sizin sorduğunuz sorulardan hiçbir şey anlayamıyorum.

Amerika ile Türkiye’nin toprakları bitişik midir, değil midir?
Bitişiktir.

Ne ile gidebiliriz Amerika’ya?
Otobüsle, trenle, kağnıyla, her şeyinen gidilir.

Kağnı ile kaç günde gidebiliriz?
20-25 günde gidilir.

Hiç deniz gördün mü?
Hiç görmedim.

Hiç duydun mu, nasıl bir şeydir deniz?
Deniz diye bir şey vardır. Akdeniz derler emme, gerisini bilmiyorum.

İçerisinde ne vardır denizin?
Denizin içerisinde hiçbir şey olamaz. Etrafı dağ olur, ortası sulak olur. Etraf çevrik halde.
Arsası ne kadar büyük ise o kadar büyük olabilir.

Aile nedir, ne demektir?
Aile demek, insanın karısı demektir.

Bekar mısın, evli misin?
Bekarım.

Hiç kız sevdin mi köyde?
Beni kim ne yapsın, el kapısında büyümüşüm.

Tokat’a ameleliğe gittiğinde de hiç kadınla yatmadın mı?
Hayır.

Hiç elin kadın eline değmedi mi?
Değmedi.

Bir odaya güzel bir kız ile seni kapatsak ne yaparsın?
Konuşuruz, konuşulmaz mı kadınan.

Ne dersin, ne yaparsın?
Merhaba derim, nasılsın derim.

Gece oldu, yatağa yattınız?
Yerine göre uyunur, yerine göre konuşulur. Birbirimize lazım olan laflardan konuşuruz. Kızın yanına giderken öğretmeyinci dıkıyorlar mı ki? Kızın yanına giderken öğrendiğim muameleyi düzeltirim. Kız benim nikahlımsa sarılır, yatarım. Türkçesini utanıyorum, düzeltemiyorum.

Çıplak bir kadın oynuyor olsa, seyreder misin?
Etmem, öylesi kadından insana zarar gelir.

Aya niye gitmek istiyorlar?
Fennin yükseğini anlamak istiyorlar. Lazım olduğu zaman fenninen aya gidebiliriz demek istiyorlar. Gösteriş yapıyorlar. Ama benim aklım kesmiyor.


İşte böyle bir konuşma yapılmış Bahri ile. Yaşıyorsa, 64-65 yaşlarında olmalı.

Aynı sorulara şimdi maruz kalsa, cevapları ne olurdu acaba?